Yurtdışında Yüksek Lisans Bursu ve Doktora

           

Öncelikle eğer kadrolu bir öğretim görevlisiyseniz alacağınız MEB, YÖK veya Tübitak gibi burslarla yurtdışında yüksek öğreniminize devam etmeniz mümkün. Burada tanıştığım master/doktora yapan Türk öğrencilerin büyük çoğunluğu MEB burslusu. Şartlarını tam olarak bilemiyorum ama gördüğüm kadarıyla bu kişiler Türkiye'de herhangi bir üniversitede kadroları olan öğretim görevlileri. Döndüklerinde devlet tarafından önceden belirlenen üniversitelerde, (en az) burs aldıkları sürenin iki katı kadar bir zaman görev almak zorundalar. Yani 1 yılı ingilizce kursu ve 1 yılı master için toplamda 2 yıl burs aldıysanız, dönüşte 4 yıllık bir zorunlu hizmetiniz oluyor. MEB bursunda devlet sizin okul ücretinizi ödüyor ve ayrıca size yaşam giderleriniz için de aylık belli bir miktar para gönderiyor. YÖK bursunu alma ihtimaliniz daha az ancak elinize geçicek para daha fazla. Dediğim gibi ben herhangi bir burs almadığım için gerekli şartları tam olarak bilemiyorum ancak siz aşağıdaki siteleri inceleyerek fikir edinebilirsiniz:
http://burs.yok.gov.tr/
http://digm.meb.gov.tr/burslar/Burs_hukumet_genel.html
http://www.yukseklisans.com.tr/bursguncel.php

Tübitak bursunu alabilmek için okul notlarınız (lisans) ve ALES puanınızın ortalamasının 90'ı geçmesi gerekiyor. Yani (100lüğe çevrilmiş okul ortalaması) x 0.5 + ales x 0.5 > 90 ise (var mı sahi öyle insanlar ?) Tübitak yüksek lisans bursunu alabilirsiniz. Detaylar için bknz :
http://www.tubitak.gov.tr/home.do?sid=523&pid=453

British Council tarafından verilen burslarda da eğitim ve sosyal hayatınızdaki başarılar önemli rol oynuyor. British Council tarafından sunulan çeşitli burslara ve ayrıntılarına aşağıdaki linkten ulaşabilrisiniz:
http://www.britishcouncil.org/tr/turkey-learning-funding.htm

Bunun yanı sıra okulların uluslarası öğrencilere verdikleri kısıtlı sayıdaki (!!!) burslara başvurabilirsiniz ancak bunları almak için geçmişinizde önemli başarılar olması gerekiyor. Aldığınız onur dereceleri, herhangi bir spor alanındaki başarınız veya lisans boyunca yayınladığınız makaleler size bu bursun kapılarını açabilir. Bu burs başvurularını ilgili okulun kendi websitesinden online olarak yapabilirsiniz.

Peki yüksek lisans/doktora bittikten sonra ne olacak ? Devletten aldığınız bir bursla yüksek lisansınızı tamamladıysanız Türkiye'ye dönüp belirlenen üniversitede akademik yaşantınıza devam etmeniz gerekiyor. Ben dönmem kalırım yurtdışında diyorsanız imzaladığınız sözleşmedeki yüklü tazminatı ödemeniz lazım ki bulacağınız hiçbir iş bu tazminatı karşılamaya yetmeyecektir. Kendi imkanlarınız ile yüksek lisansı tamamladıysanız ve aynı üniversitede doktora bursu alarak devam etmek istiyorsanız yapmanız gereken tek şey tez döneminde size danışmanlık yapan hoca ile aranızı çok iyi tutmak. Derslerinize giren onlarca hoca sizin adınızı bile bilmiyor olacaktır. Ancak masterınızın en önemli kısmını oluşturan 'research project' adlı ders sizin doktora bursu için en büyük şansınız. Bu ders kapsamında 1 veya 2 tane danışman hocanız oluyor ve dönem boyunca hemen hemen hergün biraraya geliyorsunuz. Eğer not ortalamanız 70'in üzerinde ise (distinction), ki kanimca bu dil sorununu halletmiş ortalama bir Türk öğrencisi için çok zor değil, ve tez döneminde çalıştığınız hoca sizden memnunsa sizin herhangi bir talebinize bile gerek kalmadan o size bu imkanı sunacaktır. İmkandan kastım 3 ila 4 yıl sürecek olan doktora eğitiminiz için gerekli okul ücretini karşılamak ve size aylık belli miktarda bir para vermek.  Bunu tabiki kendi cebinden değilde sizi çalıştıracağı projenin bütçesinden karşılayacaktır. Bu proje tez konunuzla ilişkili olabileceği gibi çok farklı bir alanda da olabilir. O yüzden tez çalışmalarınız boyunca çalışacağınız danışman hocanızı seçme şansınız  varsa (bu durum üniversiteye göre değişebiliyor) okuldaki hocaların yayınladıkları son makaleleri inceleyerek çalışma alanları hakkında fikir edindikten sonra ilginizi çeken alanlara yönelmiş hocaları seçin. Ve tabi ki en çok doktora öğrencisi bulunan hocaları. Tüm bunları yaptığınız takdirde, azcık şansında yardımıyla doktora bursu alabilirsiniz.

Peki doktora eğitimi açısından İngiltere ve Türkiye arasındaki farklar neler ? Türkiye'de yapılan doktora eğitimi temel olarak üç aşamadan oluşur; dersler almak, doktora yeterlilik sınavına girmek ve savunmasıyla birlikte tezinizi hazırlamak. Yani Türkiye'de doktora yapmaya karar verdiyseniz, ders aşaması, seminerler, yeterlik, tez komiteleri, hoca kaprisleri ve tez savunmasıyla tüm yaşama sevincinizi alıp götürecek zorlu bir 4 yıla (belki daha fazla) hazır olun. Eğer doktoranızı İngiltere'de yapacaksanız ders aşaması ve yeterlilik kısımlarını eleyip 3 yıl içerisinde doktoranızı bitirmeniz mümkün. İngiltere'de geçmeniz gereken herhangi bir ders veya girmeniz gereken herhangi bir yeterlilik sınavı bulunmuyor. Doktora eğitimiz boyunca kendi çalışma konunuza yoğunlaşabiliyorsunuz. İlk yılınızın sonunda sizi geçici doktora öğrencisi (provisional PhD student) olmaktan kurtaracak olan Transfer Report adlı raporunuzu hazırlayarak doktora öğrencisi olma hakkı kazanıyorsunuz. Doktora yapanların 95%'lik kısmı bu bölümü zorlanmadan geçiyor. Sonrasında ise araştırmalarınızı yürütüp bulgularınızı makale ve tez haline getirdiğiniz 2 yıllık bir süreç var. Dilerseniz 3 yılın sonunda tezinizi yazmak veya çalışmalarınızı sürdürmek için uzatma alabiliyorsunuz. İngiltere'de doktora eğitiminin bir diğer güzel yanı ise şu okulunuz size kendinizi geliştirmek istediğiniz alanlarda eğitim sağlamakla yükümlü. Yani çalışmalarınız doğrultusunda kendinizi geliştirmek istediğiniz alanları okula bildirebilir ve bu konuda destek talep edebilirsiniz. Doktorayı nerede yaparsanız yapın karar vermeden önce sizi çok zorlayıcı bir dönemin beklediğini bilin ve başınıza ne gibi belaların açılacağını gösteren illüstrasyonu da aşağıdaki siteden inceleyin :))
http://matt.might.net/articles/phd-school-in-pictures/